There is a quiet wisdom in nature’s ability to adapt without struggle, to move fluidly with the world’s rhythms. Watching birds drift on invisible currents, or leaves dance with the wind, we are reminded that life doesn’t always need to be controlled or directed. Nature teaches us that sometimes the most powerful approach is to release our grip, allowing ourselves to be carried by forces larger than we are. In these moments of surrender, there is freedom, a sense of harmony that we often miss in our constant pursuit of structure.
In a world that values control and certainty, letting go can feel like an act of defiance. Yet, nature shows us that letting go is not a loss; it is a way to gain perspective. When we stop resisting, we become more open to the beauty and possibilities around us, discovering paths we might never have considered. The seagull soaring across the sky or the river winding its way through rocks doesn’t fight against its environment. Instead, it moves with it, finding balance within change, strength within adaptation. In observing these unscripted movements, we see that true resilience often lies in flexibility.
By embracing the art of letting go, we allow ourselves to experience life as it unfolds, unburdened by rigid expectations. We find that life’s currents, unpredictable as they may be, often carry us to places we need to be. Like nature’s unscripted dance, we learn to trust the process, finding peace in the understanding that not everything requires control.
Các nhà quảng cáo đã bắt đầu xâm nhập giấc ngủ của chúng ta với nỗ lực đưa sản phẩm của họ vào giấc mơ của chúng ta. Đây không phải là ẩn dụ hay hư cấu; đó là thực tế. Vào đêm trước Super Bowl LV, công ty nước giải khát Molson Coors đã thực hiện cái mà họ gọi là “nghiên cứu giấc mơ lớn nhất thế giới”. Họ nhắm đến mục đích rõ ràng là đưa hình ảnh của bia Coors, cùng với hình ảnh tích cực (chẳng hạn như những dòng sông núi cao tươi mát), vào tâm trí của những người mơ mộng. Họ đã thuê một nhà tâm lý học Harvard để thiết kế các kích thích ấp ủ giấc mơ, khuyến khích sự tham gia bằng cách cung cấp đồ uống miễn phí và, trong một các tiếp thị táo bạo, ngôi sao nhạc pop Zayn Malik đã đồng ý ngủ trên Instagram Live khi đang ấp ủ giấc mơ Coors — mặc dù anh ấy đã đề cập đến toàn bộ dự án đã “rối tung lên” hay qua
Đây không phải là một trường hợp cá biệt. Nhiều nghiên cứu tiếp thị đang thử nghiệm công khai những cách thức mới để thay đổi và thúc đẩy hành vi mua hàng thông qua xâm nhập giấc ngủ và giấc mơ. Nghiên cứu về Tương lai tiếp thị năm 2021 của Hiệp hội Tiếp thị Hoa Kỳ tại New York đã phát hiện ra rằng, trong số hơn 400 nhà tiếp thị từ các công ty trên khắp Hoa Kỳ, 77% trong số họ đặt mục tiêu triển khai công nghệ mơ ước cho quảng cáo trong ba năm tới. Việc sử dụng mục đích thương mại, vì lợi nhuận của việc ấp ủ giấc mơ — việc trình bày các kích thích trước hoặc trong khi ngủ để ảnh hưởng đến nội dung giấc mơ — đang nhanh chóng trở thành hiện thực.
Xin chào
Tất nhiên, các nhà quảng cáo không phải là những người đầu tiên làm việc để gây ảnh hưởng và ấp ủ những giấc mơ. Quá trình ấp ủ giấc mơ kéo dài hơn 4.000 năm từ thời Ai Cập cổ đại, nơi những người ngủ nằm trên giường thiêng ở Ṣaqqārah Serapeum để nhận được những giấc mơ thần thánh; đến Hy Lạp cổ đại, nơi những người ốm yếu đến mơ trong những ngôi đền thần thánh; cho đến ngày nay, nơi mà việc ấp ủ ước mơ đóng vai trò quan trọng trong việc chữa bệnh, trị liệu và thực hành tâm linh như yoga nidra (yoga cho giấc ngủ) và pháp sư Mohave. Những truyền thống này trải dài theo thời gian và địa điểm, cung cấp các công cụ để mọi người chuyển từ nội dung giấc mơ không thể đoán trước sang những giấc mơ được tìm kiếm liên quan đến các chủ đề và vấn đề cụ thể. Nhưng những tiến bộ công nghệ và cải tiến khoa học về giấc ngủ đang mở rộng cách thức những kỹ thuật như vậy có thể được thực hiện một cách đáng tin cậy.
Hai chúng tôi (Adam và Robert) gần đây đã làm việc trong một nhóm phát triển một thiết bị ấp ủ ước mơ có thể đeo được có tên là Dormio. Nó ghép nối ba cảm biến giấc ngủ với máy tính hoặc điện thoại thông minh để nhắc người dùng suy nghĩ về một chủ đề cụ thể — điều gì đó đơn giản như một cái cây hoặc phức tạp như một vấn đề phức tạp trong công việc. Sau đó, sau khi xác định rằng họ đã ngủ trong một khoảng thời gian định trước, công nghệ sẽ đánh thức họ bằng một âm thanh nhẹ và ghi lại báo cáo giấc mơ bằng lời nói của họ. Một bài báo gần đây về kỹ thuật này, mà chúng tôi gọi là “ấp ủ giấc mơ có mục tiêu” (TDI), cho thấy việc kết hợp lời nhắc trước khi ngủ vào giấc mơ của người tham gia một cách đáng tin cậy hơn so với những kỹ thuật ấp đã được thử nghiệm trong phòng thí nghiệm trước đây.
Khi điều đó xảy ra, bài báo gần đây về TDI dường như đã ảnh hưởng đến việc Molson Coors xâm nhập vào giấc mơ; họ đã sử dụng cụm từ “ấp ủ giấc mơ có mục tiêu”, ngôn ngữ duy nhất của bài báo này, trong hoạt động tiếp thị của họ. Khi nghiên cứu trong lĩnh vực này tiến triển, chúng ta chỉ có thể mong đợi rằng những người khác sẽ cố gắng sử dụng những kỹ thuật và phát hiện này để điều khiển giấc mơ của chúng ta để đặt sản phẩm và cuối cùng là ảnh hưởng đến hành vi thức dậy của chúng ta. Không có gì ngạc nhiên khi một trong số chúng tôi (Adam) đã được một số công ty, bao gồm cả những người chơi lớn trong ngành công nghệ và du lịch liên hệ, để tìm kiếm sự trợ giúp về các dự án ươm tạo giấc mơ mang tính thương mại. Tuy nhiên, các nguyên tắc và phương pháp cốt lõi đằng sau TDI và các kỹ thuật khác được thiết kế để tác động đến nội dung mơ ước không khó hiểu và khó thực hiện. Sẽ đến sớm thôi khi không cần đến sự trợ giúp của các nhà khoa học về giấc ngủ.
Là các nhà khoa học, chúng tôi nghiên cứu giấc ngủ và giấc mơ vì nhiều lý do, bao gồm tìm hiểu quá trình xử lý bộ nhớ phụ thuộc vào giấc ngủ và điều chỉnh cảm xúc; để nghiên cứu về tác động của giấc mơ đối với việc học trước đó như thế nào; để hiểu rõ hơn và điều trị các triệu chứng liên quan đến giấc mơ như ác mộng về rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD); và như một nguồn manh mối về sức khỏe tâm lý. Tương tự, các nhà nghiên cứu làm việc về TDI và trong lĩnh vực kỹ thuật giấc mơ rộng lớn hơn nhằm mục đích tìm hiểu cách não bộ tạo ra trải nghiệm giấc mơ qua các giai đoạn khác nhau của giấc ngủ và cải thiện chất lượng giấc ngủ của con người, kích thích sự sáng tạo và tạo điều kiện cho việc học liên quan đến giấc ngủ. Mặc dù tất cả đều là những mục tiêu đáng khen ngợi, nhưng chúng tôi rất lo ngại về những nỗ lực hiện tại nhằm khai thác giấc ngủ và giấc mơ của mọi người, nổi bật là nỗ lực của Molson Coors sử dụng TDI để bán một chất gây nghiện.
Chúng tôi cũng cảm thấy bối rối vì thiếu sự phản đối kịch liệt của công chúng đối với ý tưởng đơn thuần là để những giấc mơ hàng đêm của chúng ta xâm nhập, ở quy mô lớn, bởi các nhà quảng cáo của công ty. Ngoài một số lo ngại — đôi khi nhuốm màu hài hước — được thể hiện trong phần bình luận đi kèm với video quảng cáo Coors và một đoạn trên tạp chí Khoa học, vấn đề này và các câu hỏi mà nó đặt ra đã ít được chú ý. Điều này được phản ánh trong nghiên cứu Future of Marketing năm 2021: trong số hơn 500 người tiêu dùng được khảo sát, chỉ có 32% phản đối việc các nhà quảng cáo sử dụng phương pháp ấp ủ giấc mơ, trong khi khoảng 3/10 người không chắc chắn. Chúng ta đã mất gì khi tập thể tham gia vào các cuộc xâm phạm quyền riêng tư của chúng ta và thực hành kinh tế bóc lột đến nỗi chúng ta vui vẻ chấp nhận một quảng cáo đưa bia vào giấc mơ của chúng ta? Trong số những điều khác, chúng ta chắc chắn có vẻ kém nhận thức về giấc ngủ và giấc mơ quan trọng như thế nào — chúng đóng vai trò quan trọng, mang tính xây dựng như thế nào đối với sức khỏe và hành vi ban ngày của chúng ta.
Trong hai thập kỷ qua, người ta đã thấy rõ rằng giấc ngủ không chỉ là một khoảng thời gian nghỉ ngơi. Trong khi chúng ta ngủ, bộ não của chúng ta liên tục xem lại ký ức của chúng ta về các sự kiện trong ngày. Một số ký ức trong giấc ngủ ổn định, giúp chúng có khả năng chống lại sự quên lãng. Những người khác ngủ tích cực tăng cường. Và đôi khi nó chỉ củng cố hoặc ổn định một phần ký ức. Đây có thể là cốt lõi cảm xúc của ký ức hoặc ở thái cực ngược lại, chỉ là ý chính của ký ức. Giấc ngủ tích hợp thông tin mới vào mạng lưới thông tin đã có từ trước của não chúng ta và nó xác định các mẫu được chia sẻ bởi nhiều ký ức, khám phá các quy tắc chi phối các mẫu này. Giấc ngủ thậm chí có thể nâng cao khả năng sáng tạo của chúng ta, hoặc gián tiếp — làm cho khả năng khám phá sáng tạo nhiều hơn sau khi chúng ta thức dậy — hoặc trực tiếp, trong nội dung giấc mơ của chúng ta.
Nhưng các quy trình này có thể được thao tác. Sau khi chợp mắt, những người tham gia nghiên cứu có khả năng nhớ lại vị trí của một vật thể (ví dụ: một con mèo) tốt hơn mà họ đã nhìn thấy trước đó trên màn hình máy tính, nếu một âm thanh liên quan (ví dụ: meo meo) được phát ra trong khi ngủ trưa. Những người tham gia trong một nghiên cứu khác sẵn sàng trả nhiều tiền hơn cho một loại đồ ăn nhanh thông thường sau khi tên của nó được phát trong khi ngủ trưa, nhưng không phải nếu tên được phát trong khi họ đang thức. Trong khi hầu hết quá trình xử lý trí nhớ xảy ra trong khi ngủ được cho là xảy ra ngoài nhận thức của người ngủ, thì rõ ràng là nó cũng xảy ra trong khi mơ. Điều đó khiến việc xâm nhập giấc mơ trở thành mối đe dọa tiềm tàng đối với ký ức và ý thức về bản thân của chúng ta — một ý thức được xác định phần lớn bởi ký ức tự truyện mà chúng ta ổn định và tích hợp trong khi ngủ.
Những giấc mơ có thể được sử dụng bởi các nhà văn, nhạc sĩ hoặc bất kỳ ai khác nhằm mục đích tìm cảm hứng sáng tạo và khám phá
Ảnh hưởng của trải nghiệm trước khi ngủ đối với nội dung của các báo cáo về giấc mơ đã được ghi chép lại rất rõ ràng, đặc biệt là đối với những giấc mơ “mơ màng” xảy ra trong vài phút ngay trước hoặc sau khi bắt đầu giấc ngủ. Khoảng thời gian trước khi ngủ là khoảng thời gian trong ngày mà quá trình tiến hóa đã chỉ định để xem xét các sự kiện trong ngày nhằm xác định và gắn thẻ những ký ức cần xử lý tiếp theo trong khi ngủ. Do đó, thực nghiệm chèn những suy nghĩ vào giai đoạn này có thể ưu tiên những suy nghĩ này trong quá trình xử lý trí nhớ tiếp theo vào đêm đó. Trong một nghiên cứu, 2/3 số đối tượng đã dành hàng giờ để chơi trò chơi Tetris trong vài ngày đã báo cáo ít nhất một giấc mơ với hình ảnh Tetris rõ ràng trong giai đoạn bắt đầu ngủ vào những đêm sau khi chơi. Trong một nghiên cứu khác, việc đắm chìm trong thời gian ngắn trong một nhiệm vụ bay thực tế ảo đã làm tăng giấc mơ bay ở những người tham gia trong một giấc ngủ ngắn sau đó và đêm hôm sau.
Việc ấp ủ giấc mơ có mục tiêu tận dụng thời gian bắt đầu ngủ đặc quyền để tác động đến nội dung giấc mơ trong những phút đầu tiên của giấc ngủ. Có rất nhiều lý do để vui mừng về tiềm năng xây dựng của cách tiếp cận này. Bằng chứng giai thoại cho thấy rằng những giấc mơ được nhớ lại, đặc biệt là từ giai đoạn bắt đầu ngủ, có thể tạo điều kiện cho sự sáng tạo. Trong cuốn sách 50 Bí mật của Nghề thủ công ma thuật (1948), Salvador Dalí đã ghi lại một kỹ thuật mà ông gọi là “ngủ với chìa khóa”. Ngồi trên ghế với một tay chống trên tay vịn, cầm một chiếc chìa khóa nặng trên đĩa úp, anh ta sẽ nghĩ đến một vấn đề mà anh ta đang giải quyết và cho phép bản thân chìm vào giấc ngủ. Khi bắt đầu ngủ, cơ tay của anh ấy sẽ thư giãn, chiếc chìa khóa sẽ rơi xuống và đập vào đĩa, đánh thức anh ấy, thường là với một giải pháp cho vấn đề của anh ấy.
Thúc đẩy sự sáng tạo chỉ là một trong những cách sử dụng tiềm năng của các kỹ thuật TDI. Chúng tôi hiện đang điều tra, chẳng hạn, liệu TDI có thể được sử dụng với những người bị PTSD để hỗ trợ quá trình xử lý ký ức chấn thương phụ thuộc vào giấc ngủ và tạo điều kiện phục hồi hay không. Chúng tôi cũng hy vọng rằng nó có thể được sử dụng để điều trị những người bị ác mộng bằng cách giúp họ mơ về chủ đề của cơn ác mộng một cách sáng tạo hơn và thay đổi cảm giác kiểm soát của họ về nội dung giấc mơ.
Như đã nói ở trên, Dormio, một thiết bị đeo được, đã chứng minh hiệu quả trong việc tạo điều kiện cho việc ấp ủ ước mơ có mục tiêu, tạo ra thứ chỉ có thể gọi là ước mơ sáng tạo. Khi 25 người tham gia nghiên cứu được gợi ý nghĩ về một cái cây và sau đó được đánh thức tổng cộng 67 lần, tất cả trừ một lần thức tỉnh đã tạo ra một báo cáo về giấc mơ mơ màng và 45 trong số này bao gồm các tham chiếu đến cây cối. Ví dụ về sự sáng tạo của các báo cáo này, một đối tượng đã báo cáo: “Tôi có thể nghe thấy rễ cây rung động năng lượng như thể chúng đang dẫn tôi đến một địa điểm nào đó”; một người khác nhớ lại: “Tôi lớn hơn nhiều so với những cái cây và tôi có thể ăn chúng như thức ăn cầm tay”. Những câu chuyện được tạo ra bởi những người tham gia sau khi ngủ với những giấc mơ ấp ủ có tính sáng tạo cao hơn đáng kể, theo cả các biện pháp chủ quan và khách quan. Những giấc mơ như vậy có thể được sử dụng bởi các nhà văn, nhạc sĩ, nhà làm phim hoặc bất kỳ ai khác nhằm mục đích tìm cảm hứng sáng tạo và khám phá.
Nhưng có nhiều dấu hiệu cho thấy TDI có thể được sử dụng cho các mục đích ít nhân đạo hơn.
Có một lịch sử liên kết mật thiết giữa việc nghiên cứu những giấc mơ và ngành quảng cáo của Hoa Kỳ. Cháu trai của Sigmund Freud là Edward Bernays được ghi nhận là người đi tiên phong trong ngành quan hệ công chúng và quảng cáo của Hoa Kỳ, một phần nhờ những cuốn sách có ảnh hưởng như Tuyên truyền (1928). Chính các lý thuyết của Freud, đã xem xét bản chất của giấc mơ và vô thức, mà Bernays đã lấy làm nguồn cảm hứng cho các phương pháp tiếp cận ảnh hưởng đến công chúng, tập trung vào việc tạo ra những ham muốn và liên tưởng vô thức. Trong một loạt các chiến dịch quảng cáo cực kỳ thành công, Bernays đã chứng minh rằng các lực lượng phi lý thúc đẩy hành vi của con người có thể được khai thác để “tạo ra sự đồng ý” và thao túng hành vi của mọi người mà họ không nhận ra. Chính phân tâm học đã đưa ra ý tưởng quảng cáo để bán theo sự liên kết, liên kết xe hơi với nam tính hoặc thuốc lá với tự do, cũng giống như dự án ấp ủ ước mơ của Coors đã liên kết bia với những trải nghiệm tích cực, sảng khoái.
Bernays đã truyền cảm hứng cho làn sóng các nhà lãnh đạo ngành quảng cáo trong những thập kỷ tiếp theo thuê “nhà phân tích động lực” và “người thao túng chiều sâu”, những người đã tìm cách khám phá và chuyển hướng những mong muốn vô thức của người tiêu dùng. Việc sử dụng các kích thích tiềm thức, lần đầu tiên được khám phá trong các phòng thí nghiệm nhận thức và chú ý, dường như rất phù hợp với mục đích của họ. Nghiên cứu đề xuất những kích thích tiềm thức có thể mang lại thông điệp dưới ngưỡng cảm nhận của một người, cho phép đưa những động lực mới và liên tưởng có ý nghĩa vào những người xem dễ bị tổn thương mà không bị phát hiện.
Năm 1957, một cuộc họp báo từ nhà nghiên cứu thị trường James Vicary — tuyên bố rằng việc nhấp nháy các cụm từ “Ăn bỏng ngô” và “Uống Coca-Cola” trong một bộ phim đã làm tăng đáng kể doanh số bán các sản phẩm này — đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Các tuyên bố về tiềm năng của thông điệp tiềm thức đã bị một chương trình phát thanh của nhà nước Cộng sản đánh lừa. Một cuộc trình diễn về quảng cáo tiềm thức đã được yêu cầu và tổ chức cho Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC) và các thành viên của Quốc hội, nơi “Ăn bỏng ngô” được chiếu vào những người tham dự trong một chương trình truyền hình. Nhưng phản ứng rất nhẹ nhàng: một thượng nghị sĩ được cho là đã châm biếm “Tôi nghĩ rằng tôi muốn có một chiếc xúc xích”, và có vẻ như không ai có thể vượt qua được niềm khao khát bỏng ngô.
Không có gì ngạc nhiên khi khán giả không bị lay động; bằng chứng cho các tác động hành vi lớn do quảng cáo kích thích tiềm thức gây ra, và vẫn còn khá yếu. Bằng cách tự mình nhập cuộc (năm năm sau sự việc), Vicary đã làm giả việc nghiên cứu của mình. Tuy nhiên, FCC đã tuyên bố rằng: “Bất kể nó có hiệu quả hay không, việc kích thích tiềm thức không phù hợp với nghĩa vụ của nó là phục vụ lợi ích công cộng vì nó được thiết kế để lừa đảo”. Theo quan điểm của cơ quan quản lý, một thông điệp tìm cách phá vỡ nhận thức của người nghe để tác động đến họ mà họ không thể đánh giá được, về bản chất, là lừa dối. Nói chung hơn, Ủy ban Thương mại Liên bang, có quyền điều chỉnh tất cả các quảng cáo, đã kết luận rằng: “Sẽ là lừa đảo đối với các nhà tiếp thị nếu nhúng quảng cáo với cái gọi là thông điệp kích thích tiềm thức có thể ảnh hưởng đến hành vi của người tiêu dùng”, khiến nó trở thành một hình thức quảng cáo bị cấm. Nhưng không có sự gia hạn nào của những lệnh cấm này đối với việc xâm nhập trong mơ đã được thực hiện, và ngành quảng cáo phải nhận thức được sự thiếu sót này.
Phát các bản ghi âm tên sản phẩm trong khi ngủ có thể thay đổi sở thích ăn nhẹ sang M&Ms hoặc Skittles
Việc sử dụng giấc mơ của chúng ta làm không gian quảng cáo về cơ bản là điều mà mọi người lo sợ về tiếp thị kích thích tiềm thức. Những kích thích được cung cấp trong khi ngủ có thể ảnh hưởng đến mọi người mà họ không thể đánh giá được những kích thích đó. Và việc cung cấp những thông tin như vậy trong khi ngủ sẽ dễ dàng hơn nhiều so với trong khoảng thời gian dài mili giây mà các kích thích tiềm thức phải phù hợp. Rất có thể quảng cáo trong giấc mơ sẽ thay đổi hành vi, ngay cả ở những người nghe không biết và những người chỉ nhớ một số giấc mơ của họ.
Phải thừa nhận rằng đây là một lĩnh vực nghiên cứu non trẻ, nhưng đã có lý do để nghĩ rằng những biện pháp can thiệp như vậy, ngay cả khi được thực hiện ngắn gọn trong một đêm ngủ, có thể tác động đến hành vi thức dậy của mọi người. Ví dụ, một nghiên cứu gần đây về những người trưởng thành hút thuốc cho thấy rằng việc tạo ra các mùi được nhắm mục tiêu — sự kết hợp của trứng thối hoặc cá và khói thuốc lá — trong khi ngủ của những người tham gia đã giúp họ giảm hút thuốc 30% trong tuần tiếp theo. Hầu hết những người tham gia này cho biết họ không còn nhớ gì về sự can thiệp. Nhấn mạnh thêm về tác dụng đáng chú ý của loại học tập kết hợp này được thực hiện trong khi ngủ là thực tế rằng, khi các nhà nghiên cứu trình bày những mùi tương tự cho nhóm thứ hai trong khi họ hoàn toàn tỉnh táo, thì những mùi đó không ảnh hưởng đến việc hút thuốc sau đó của họ.
Loại nghiên cứu này không chỉ làm nổi bật bản chất mạnh mẽ (nhưng thường không được đánh giá cao) của nhiều quá trình được thực hiện bởi bộ não của chúng ta trong khi chúng ta ngủ, mà còn tiết lộ cách trí óc có thể gợi ý khi chúng ta ngủ và mất trí nhớ đối với những gì xảy ra. Một ví dụ khác là bài báo gần đây chứng minh rằng việc phát bản ghi âm tên sản phẩm trong khi ngủ, nhưng không phải khi thức, có thể thay đổi sở thích ăn nhẹ sang M&Ms hoặc Skittles. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng: “giấc ngủ có thể đại diện cho một khoảng thời gian duy nhất trong đó các sở thích và lựa chọn ổn định có thể được sửa đổi một cách có chọn lọc bởi các dấu hiệu bên ngoài”. Và nếu các nhà khoa học tin vào điều này, các công ty công nghệ sẽ không thể bị tụt lại quá xa.
Những gã khổng lồ công nghệ như Amazon, Apple và Google đều đã phát triển các thiết bị thông minh được thiết kế để theo dõi giấc ngủ của mọi người (ví dụ: cảm biến radar sắp ra mắt của Amazon, iPhone và Apple Watch của Apple, Fitbit và Nest Hub của Google). Mặc dù những công nghệ này và dữ liệu chúng thu thập được bề ngoài là nhằm cải thiện giấc ngủ của mọi người, nhưng không khó để hình dung một thế giới trong đó điện thoại và loa thông minh của chúng ta — hiện có mặt rộng rãi trong phòng ngủ của mọi người — trở thành công cụ quảng cáo qua đêm, hoặc thu thập dữ liệu, có hoặc không có sự nhận biết của chúng ta.
Ngay cả khi chúng ta sẵn sàng cho phép thu thập dữ liệu về giấc ngủ của mình, thì cũng rất khó để hiểu đầy đủ những gì sẽ được thực hiện với nó. Hãy tưởng tượng dữ liệu này được bán cho các công ty bán thiết bị hỗ trợ giấc ngủ, để sau một đêm đặc biệt bồn chồn, các quảng cáo xuất hiện trong quá trình tìm kiếm trên internet của bạn là Benadryl, Ambien hoặc Tylenol PM, mặc dù bạn có thể không nhớ mình đã ngủ kém như thế nào. Vì mất ngủ được biết là làm tăng hành vi chấp nhận rủi ro, người ta có thể mong đợi bị tấn công bởi các quảng cáo được nhắm mục tiêu cho cờ bạc trực tuyến. Vì có bằng chứng liên quan đến việc mất ngủ với lượng đường, nên các quảng cáo về kẹo có thể xuất hiện. Đi xa hơn, và lấy một gợi ý từ nghiên cứu về việc thay đổi sở thích ăn kẹo trong giấc ngủ ngắn, người ta có thể dễ dàng hình dung ra một nhạc sĩ hợp tác với nhà sản xuất Skittles để đưa ra một bản nhạc phim ngủ trưa kéo dài một tiếng đồng hồ ấp ủ những giấc mơ về kẹo ảo giác. Người tiêu dùng có thể được một nửa kẹo chỉ để nghe một bản nhạc cho giấc ngủ ngắn thư giãn và có thể không có yêu cầu pháp lý nào về sự đồng ý có hiểu biết rõ ràng về cách việc ủ có thể thúc đẩy hành vi mua hàng.
Kẹo trong tay, có lẽ bạn sẽ muốn xem một chương trình trong khi ăn nhẹ. Khuyến mãi với Netflix có thể có nghĩa là đăng ký của bạn cũng đi kèm với các kích thích ấp ủ giấc mơ, cho phép bạn có những giấc mơ liên quan đến một chương trình mới sau khi bạn xem say sưa cho đến khi đi ngủ, đồng thời đo lường chất lượng giấc ngủ — bao gồm cả những thay đổi về nhịp thở và nhịp tim của bạn trong những giấc mơ — cho các nhà quảng cáo biết liệu những kích thích này có được đón nhận hay không và cách nhắm mục tiêu và điều chỉnh các quảng cáo trong tương lai.
Điều này gần như chắc chắn sẽ không phải là những gì bạn nghĩ rằng bạn đồng ý khi bạn cho phép việc ghi lại giấc ngủ của bạn.
Một số người có thể ủng hộ kỹ thuật mơ ước nhằm giúp đối mặt với nỗi sợ hãi hoặc trở thành vận động viên hoặc nghệ sĩ giỏi hơn
Nói rõ hơn, chúng tôi không nghĩ rằng vào thời điểm này, khoa học về giấc ngủ và giấc mơ đã đủ tiên tiến để sử dụng TDI một cách đáng tin cậy nhằm tác động đến hành vi của người tiêu dùng trên quy mô lớn. Nhưng điều này sẽ không ngăn các công ty sử dụng những gì đã biết để khám phá các kỹ thuật tiếp thị mới và tạo tiền đề để khi có khoa học cần thiết, họ sẽ sẵn sàng. Cuối cùng, câu hỏi quan trọng đặt ra không nhất thiết là liệu quảng cáo trong mơ có thể ảnh hưởng đến hành vi của con người hay không (nó có thể) hoặc liệu quảng cáo liên quan đến giấc ngủ quy mô lớn có hiệu quả về chi phí hay không (vẫn chưa rõ ràng), mà là nếu chúng ta, với tư cách là cá nhân và là một xã hội, hãy nghĩ rằng các nhà tiếp thị và công ty mạnh mẽ thậm chí nên được phép thu thập các bộ dữ liệu khổng lồ về hoạt động của bộ não của chúng ta trong khi ngủ, chứ đừng nói đến việc khai thác hoặc thao túng chúng. Nếu các hoạt động trực tuyến và dấu vân tay trên internet của chúng ta dạy cho chúng ta bất cứ điều gì, thì tức là sau khi được thu thập, những dữ liệu đó có thể bị rò rỉ, mua bán và sử dụng để lập hồ sơ, nhắm mục tiêu có chọn lọc, thao túng và thương mại hóa mà chúng ta không hề hay biết.
Việc vạch ra ranh giới giữa việc sử dụng có lợi và có hại của các công nghệ liên quan đến giấc ngủ và giấc mơ mới nổi không phải là một vấn đề đơn giản. Nhiều người sẽ quan tâm đến các công cụ nhập vai được thiết kế để tạo điều kiện cho những giấc mơ bay hoặc để tạo ra giấc mơ sáng suốt (biết rằng bạn đang mơ khi vẫn còn trong giấc mơ). Một số người trong chúng ta sẽ tán thành giấc mơ về Người dơi hoặc Nữ siêu nhân cho con cái của chúng ta (hoặc thậm chí cho chính chúng ta!) chỉ để giải trí, và một số sẽ ôm giấc mơ đi bộ qua các thành phố ở Tây Ban Nha hoặc Chile để nâng cao khả năng học ngôn ngữ và thậm chí có thể khuyến khích du lịch. Những người khác có thể hỗ trợ kỹ thuật ước mơ nhằm giúp mọi người đối mặt với nỗi sợ hãi của họ hoặc trở thành vận động viên hoặc nghệ sĩ giỏi hơn. Và, như chúng ta đã thấy ở trên, những công nghệ này cũng có thể được sử dụng để thúc đẩy sự sáng tạo, giảm bớt những cơn ác mộng, giúp điều trị những người bị PTSD hoặc thay đổi các hành vi có hại như hút thuốc lá.
Không thiếu những vùng xám mà mọi người sẽ muốn khám phá. Trách nhiệm của chúng ta là tạo ra cuộc đối thoại và vạch ra những không gian này trước khi những tình huống này trở thành một phần của sự cố. Các bước theo hướng này đã được thực hiện. Để bắt đầu, một nhóm hơn 40 nhà nghiên cứu giấc ngủ và giấc mơ từ cộng đồng khoa học gần đây đã đồng ký một văn bản từ chối các chiến dịch quảng cáo giấc mơ, chẳng hạn như chiến dịch do Molson Coors điều hành, trong khi những người khác đã soạn thảo Đạo đức kỹ thuật giấc mơ để thúc đẩy các cuộc thảo luận về tác động của lĩnh vực nghiên cứu mới nổi này và những cân nhắc về đạo đức sẽ hướng dẫn công việc này về sau. Một trong những câu hỏi rõ ràng về chính sách là liệu Ủy ban Thương mại Liên bang có phát hành một tuyên bố chính sách thực thi tuyên bố rõ ràng quảng cáo nhắm mục tiêu đến những giấc mơ mà không có sự đồng ý rõ ràng là lừa dối hay không, như họ đã làm liên quan đến các hoạt động quảng cáo kích thích tiềm thức.
Trong thập kỷ qua, chúng ta đã bước vào một kỷ nguyên mới và thú vị khi chúng ta hiểu được vô số chức năng phức tạp được thực hiện bởi não trong các giai đoạn khác nhau của giấc ngủ, bao gồm cả những chức năng liên quan chặt chẽ với giấc mơ. Trong khi những phát triển khoa học này mang lại nhiều hứa hẹn, chúng cũng tiết lộ nhiều cách mà kiến thức và công nghệ này có thể bị lạm dụng. Quảng cáo trong mơ của Coors không chỉ đơn thuần là một chiến dịch tiếp thị phô trương; đó là một tín hiệu cho thấy những gì từng là khoa học viễn tưởng có thể nhanh chóng trở thành hiện thực của chúng ta. Bây giờ chúng ta thấy mình đang ở trên một con dốc rất trơn trượt. Chúng ta trượt đến đâu và với tốc độ nào, tùy thuộc vào những hành động mà chúng ta chọn thực hiện để bảo vệ ước mơ của mình.
19/11/2021
Adam Haar Horowitz
— một nghiên cứu sinh trong nhóm Fluid Interfaces tại MIT, người có nghiên cứu tập trung vào giấc ngủ và thể hiện nhận thức
Robert Stickgold
— giáo sư tâm thần học tại Trường Y Harvard và là giám đốc Trung tâm Giấc ngủ và Nhận thức tại Trung tâm Y tế Beth Israel Deaconess
Antonio Zadra
— nhà nghiên cứu giấc ngủ và giấc mơ tại Trung tâm Nghiên cứu Nâng cao về Y học Giấc ngủ của Hôpital du Sacré-Coeur và là giáo sư tâm lý học tại Đại học Montréal
Tuy vậy, bằng nỗ lực và sự sáng tạo, Vĩnh Phúc đều dập dịch nhanh chóng, không để lây lan sang các tỉnh khác, không để một nhà máy nào dừng hoạt động. Kinh tế Vĩnh Phúc trong 6 tháng đầu năm đã tăng trưởng ngoạn mục, đạt mức 14,21%, cao nhất vùng Đồng bằng sông Hồng, đứng thứ ba cả nước (sau Ninh Thuận và Hòa Bình).
Ông Lê Duy Thành cho rằng trong lúc chống dịch có những yếu tố may mắn nhất định, nhưng thành tích tăng trưởng GRDP không phải là ngẫu nhiên. Vĩnh Phúc đã cố gắng rất nhiều, vận dụng linh hoạt các giải pháp chống dịch để tạo niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp yên tâm sản xuất.
– Trước sự bùng phát của dịch trong nhiều đợt khác nhau, kinh nghiệm của Vĩnh Phúc để bình tĩnh xử lý và ngăn chặn dịch là gì?
– Chúng tôi không có kinh nghiệm nào khác ngoài việc tổ chức, triển khai thực sự bài bản, quyết liệt, hiệu quả, khoa học, sáng tạo các chỉ đạo của trung ương. Mỗi chỉ đạo đều được nghiên cứu rất kỹ lưỡng để áp dụng như thế nào, rồi gạch ra các công việc cụ thể.
Ví dụ như Thủ tướng chỉ đạo “chống dịch như chống giặc”. Chúng tôi đặt câu hỏi cho bản thân mình, nếu giặc đến địa phương thì mình phải làm thế nào. Việc đầu tiên, chúng tôi trình với Ban thường vụ Tỉnh ủy ra một nghị quyết, quyết định về việc chuyển trạng thái bình thường sang trạng thái khẩn cấp chống dịch.
Khi chuyển trạng thái như vậy thì mọi chính sách được chạy theo tương ứng. Tôi cho đó là mấu chốt để có thể điều hành được mọi việc sau này. Trong bối cảnh khẩn cấp, chúng tôi làm rõ thẩm quyền quyết định khi có vấn đề phát sinh. Nếu yêu cầu phải quyết ngay mà lúc đó mới lại mang ra báo cáo, mới quyết được thì rất khó chống dịch.
Trong nghị quyết quy định rất rõ thẩm quyền Bí thư tỉnh ủy quyết đến đâu, chủ tịch UBND tỉnh, chủ tịch cấp huyện, chủ tịch xã quyết đến đâu… Cái đó làm cả hệ chống cùng “chạy” theo một quy tắc rõ ràng, thống nhất.
Kinh nghiệm thứ hai, chúng tôi nhanh chóng xây dựng cơ chế, chính sách rõ ràng trong việc mua sắm trang thiết bị, tầm soát, điều trị, phòng chống dịch… Theo tôi, muốn chống dịch cần phải có nguồn lực, dù không cần quá nhiều. Tuy nhiên, nếu không có cơ chế rõ ràng thì chúng ta không thể làm được.
Ví dụ như Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu là phải chủ động “tấn công” vào dịch. Chúng tôi cũng đặt câu hỏi là tấn công vào dịch là như thế nào? Dịch ở đâu để tấn công? Làm thế nào để tấn công?
Cách làm của Vĩnh Phúc là tăng cường xét nghiệm, mở rộng đối tượng được tầm soát, mở rộng đối tượng bị phong tỏa. Trước đó, Bộ Y tế chỉ quy định những đối tượng nhất định phải xét nghiệm Covid-19. Muốn mở rộng đối tượng thì phải lấy tiền ở đâu, là câu hỏi mà chúng tôi rất băn khoăn. Cơ chế nào quy định để chi vào khoản như vậy?
Chúng tôi bắt tay vào xây dựng cơ chế. Chỉ trong vài ngày, cơ chế đó đã được trình lên HĐND và thông qua. Đó là 3 nghị quyết của HĐND quy định về giá xét nghiệm, về mở rộng đối tượng xét nghiệm, và về việc đồng ý chủ trương sử dụng tiền ngân sách tỉnh để mua vaccine cho toàn dân.
Sau khi có cơ chế, Vĩnh Phúc đã nhanh chóng nâng công suất xét nghiệm từ gần 1.000 người/ngày lên lên 50.000 người/ngày chỉ sau 3 ngày. Và hiện tại, tỉnh đáp ứng năng lực xét nghiệm cho khoảng 80.000 ngKhi năng lực xét nghiệm được cải thiện, chúng tôi đẩy mạnh tầm soát nguy cơ trên diện rộng, ở tất cả doanh nghiệp trên địa bàn.ười/ngày.
Khi năng lực xét nghiệm được cải thiện, chúng tôi đẩy mạnh tầm soát nguy cơ trên diện rộng, ở tất cả doanh nghiệp trên địa bàn.
Việc chuẩn bị được cơ sở vật chất cho chống dịch là điều quan trọng, nhưng lòng tin ở người dân là quan trọng hơn nữa. Đó cũng là kinh nghiệm thứ ba của chúng tôi – tạo được sự đồng thuận và lòng tin của người, thì công cuộc chống dịch sẽ có hiệu quả hơn rất nhiều.
Ý thức của người dân lên cao đến mức trong đợt dịch gần nhất bùng phát tại TP.HCM, có một số người Vĩnh Phúc trở về quê hương. Gia đình thậm chí đã chủ động báo cho chính quyền để đưa đi cách ly kịp thời. Rất may, có 5 trường hợp trở về từ TP.HCM dương tính, nhưng được cách ly và không ảnh hưởng đến cộng đồng.
Tỉnh sẵn sàng tiếp nhận người dân trở về quê hương, nhưng phải tuân thủ đúng quy định về phòng chống dịch. Phải cách ly y tế 14 ngày, xét nghiệm âm tính.
– Chống dịch cho khu công nghiệp, không để dịch lây lan vào nhà máy, nơi sản xuất là điều vẫn còn rất thời sự lúc này. Vĩnh Phúc đã vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế thế nào?
– Vĩnh Phúc nhất quán ưu tiên số một là bảo vệ an toàn, tính mạng cho người dân, bao gồm người dân ở khu dân cư và người dân đang làm việc trong nhà máy. Song song với đó, để đảm bảo thực hiện “mục tiêu kép”, chúng tôi quyết tâm bảo vệ sự an toàn, ổn định cho các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp.
Giải pháp là kiểm soát các nguy cơ bên trong và khóa chặt các nguy cơ bên ngoài, bảo vệ doanh nghiệp tuyệt đối.
Với nguy cơ bên trong, từ rất sớm, chúng tôi thành lập tổ Covid-19 trong khu công nghiệp giống như tổ Covid cộng đồng. Vĩnh Phúc nhanh chóng tổ chức tập huấn cho hàng trăm nhân viên y tế của các doanh nghiệp.
Chúng tôi đào tạo rất kỹ cách thức chống dịch trong các nhà máy thì phải làm gì, thực hiện nguyên tắc “5K” ra sao, đo thân nhiệt, rửa tay sát khuẩn, giữ khoảng cách thế nào… Mỗi nhà máy đều được tập huấn việc giãn cách công nhân, kể cả ăn cơm phải ngồi so le ra sao, bố trí lệch giờ ăn thế nào, tổ chức các đường đi trong nội bộ nhà máy cụ thể để giảm thiểu nguy cơ…
Song song với đó, gần như 100% công nhân tại Vĩnh Phúc, nghĩa là khoảng 250.000 người, được xét nghiệm tầm soát để đánh giá nguy cơ. Ban đầu, nhiều doanh nghiệp không đồng tình vì cho rằng lãng phí. Nhưng sau đó, chúng tôi áp dụng xét nghiệm gộp để tiết kiệm chi phí, đồng thời thực hiện nhanh chỉ trong 3 ngày là xong.
Xét nhiệm toàn bộ công nhân giúp chúng tôi đánh giá được nguy cơ, kiểm soát được dịch ở bên trong các khu công nghiệp, bên trong nhà máy. Kết quả là toàn bộ công nhân đều âm tính khiến chúng tôi yên tâm.
Bước hai, chúng tôi tiến hành rà soát và khóa chặt các nguy cơ bên ngoài. Trong thời gian có dịch, tất cả công nhân ngoại tỉnh làm việc ở Vĩnh Phúc được yêu cầu không đi về nữa. Chúng tôi trưng dụng hơn 10 khu ký túc xá của các trường trên địa bàn, bố trí được 4.000 chỗ ở cho công nhân hoàn toàn miễn phí. Thậm chí Vĩnh Phúc còn bố trí miễn phí xe bus đưa đón công nhân đến nơi làm việc.
Với hàng nghìn chuyên gia nước ngoài làm việc ở Vĩnh Phúc, họ sống ở Hà Nội và các tỉnh khác khá đông, chúng tôi yêu cầu trong thời gian chống dịch cũng không đi về. Tỉnh trưng dụng khoảng 10 khách sạn 3-5 sao, chỉ phục vụ chỗ ở cho chuyên gia. Trong lúc “chống giặc”, tỉnh cũng đề nghị các khách sạn lấy mức giá đủ để bù đắp chi phí, mà giá thường dưới 500.000 đồng/ngày/phòng.
Như vậy, trong thời gian cao điểm chống dịch, chúng tôi kiểm soát các nguy cơ bên trong và bên ngoài rất kỹ càng. Tất nhiên, cũng có nhiều người không thích vì cuộc sống bí bách, nhưng vì để duy trì sản xuất, họ vẫn chấp nhận.
Một số trường hợp đặc biệt, nếu chuyên gia đi đi về về, chúng tôi yêu cầu 3 ngày xét nghiệm một lần để tầm soát.
– Vĩnh Phúc là địa phương có rất nhiều doanh nghiệp lớn như Honda, Toyota, Piaggio… đặt nhà máy, với hàng chục nghìn công nhân. Việc kiểm soát dịch ở những nhà máy lớn như vậy có gì đặc biệt?
– Với những doanh nghiệp lớn, có số công nhân đông, đóng góp cao về kinh tế thì chúng tôi đưa ra giải pháp đặc thù. Đó là việc hình thành các tổ y tế của tỉnh để phục vụ doanh nghiệp trong thời gian chống dịch, hoàn toàn miễn phí. Chúng tôi ví như những “trạm xá di động” được tỉnh đặt bên trong nhà máy vậy.
Tổ này sẽ xét nghiệm cho người lao động muốn đi về giữa các tỉnh, tổ chức phòng chống dịch cùng doanh nghiệp. Như vậy, chúng tôi vẫn kiểm soát được dịch, họ vẫn sản xuất được. Việc duy trì như vậy, tạo ra sự ổn định sản xuất.
Hiện tại có khoảng hơn 20 tổ như vậy trong các doanh nghiệp lớn như Toyota, Honda, Piaggio…
Còn những doanh nghiệp nhỏ hơn, chúng tôi sẽ bố trí các tổ chung cho cả cụm công nghiệp, khu công nghiệp. Ví dụ một công nhân, một chuyên gia cần yêu cầu xét nghiệm Covid-19, tổ này sẽ có mặt ngay lập tức để lấy mẫu và xét nghiệm. Chúng tôi mong muốn doanh nghiệp không gặp quá khó khăn, không mất nhiều thời gian khi đồng lòng cùng chính quyền chống dịch.
– Từ những kết quả chống dịch hiệu quả nêu trên, đó có phải là động lực quan trọng giúp GRDP của Vĩnh Phúc tăng tới 14,21% trong 6 tháng đầu năm?
– Chúng tôi cho rằng từ những chính sách rất nhỏ nhưng Vĩnh Phúc đã tạo được niềm tin lớn cho các nhà đầu tư trên địa bàn. Tăng trưởng GRDP 14,21% không chỉ là con số may mắn, mà là kết quả của việc chống dịch tốt, hiệu quả.
Chúng tôi cũng đúc rút một bài học trong việc phát triển kinh tế – xã hội. Đó là muốn phát triển kinh tế – xã hội phải tạo ra lòng tin, đặc biệt doanh nghiệp phải tin vào việc chống dịch của chính quyền.
– Là lãnh đạo chủ chốt của tỉnh, từng phải đưa ra những quyết định trong gang tấc, quyết định nào mà ông thấy đáng nhớ nhất? Trước khi ra các quyết định có ảnh hưởng đến nhiều đối tượng trong xã hội, tỉnh sẽ cân nhắc ra sao?
– Tại Vĩnh Phúc, mỗi khi đưa ra một quyết định, Ban thường vụ Tỉnh ủy, Thường trực UBND, Ban chỉ đạo phòng chống dịch của tỉnh đều có sự thống nhất, bàn bạc, cân nhắc kỹ lưỡng, thậm chí là tranh luận.
Có những tình huống, khi đưa ra thảo luận, 50% ý kiến chọn cái này, 50% ý kiến chọn cái kia. Có những ý kiến yêu cầu làm thật chặt, thậm chí là đóng cửa một số khu vực để đảm bảo sức khỏe người dân. Nhưng cũng có ý kiến phản biện nói rằng nếu đóng cửa thì mất nhiều hơn được, mà phải duy trì song song cả hai. Nhưng rồi, để duy trì song song cả hai thì phải làm thế nào?
Tôi rất nhớ việc Vĩnh Phúc cân nhắc có nên phong tỏa hoàn toàn TP Phúc Yên trong đợt dịch hồi đầu năm 2021 hay không. Khi đó, Ban chỉ đạo phòng chống dịch Covid-19 của tỉnh sau khi bàn bạc kỹ lưỡng thì thống nhất phải phong tỏa. Chúng tôi sau đó xin ý kiến Ban thường vụ Tỉnh ủy.
Ban thường vụ Tỉnh ủy họp lúc 6h sáng, cân nhắc nhiều chiều và quyết định không phong tỏa Phúc Yên, mà chỉ phong tỏa cục bộ phường Hùng Vương và một số điểm có ca nhiễm trong khu vực. Phúc Yên là nơi đặt nhà máy của nhiều doanh nghiệp lớn như Honda, Toyota… Việc không phong tỏa sẽ giúp đảm bảo duy trì hoạt động của doanh nghiệp lớn. Thay vì phong tỏa, tỉnh tăng cường lực lượng y tế, công an xuống Phúc Yên hỗ trợ chống dịch.
Sau đó, vẫn có một số ý kiến về quyết định trên, thậm chí nhiều người nói là quá liều vì số lượng ca tăng liên tục, có rất nhiều ổ dịch trong cộng đồng. Nhưng thực tế chứng minh quyết định đó đã đúng. Vĩnh Phúc đã khoanh vùng và khóa chặt những điểm nhỏ để khống chế dịch. Còn các khu vực còn lại vẫn mở cửa bình thường cho người dân và doanh nghiệp.
Tôi cũng nghĩ rằng vì quyết định rất mong manh, cân não khi đó tạo ra sự tăng trưởng cao của ngày hôm nay. Đó là sự tranh luận, cân đong đo đếm của cấp ủy, rồi đưa ra một quyết định cực kỳ táo bạo và đúng đắn. Nó giữ được sự thăng bằng, tạo ra kết quả hôm nay.
– Nhìn xa hơn trong cả nhiệm kỳ, Vĩnh Phúc sẽ làm gì để vươn lên trở thành một cực tăng trưởng kinh tế quan trọng của không chỉ ở Bắc Bộ mà cả nước?
– Ngoài những nhiệm vụ trọng tâm được chúng tôi cụ thể hóa bằng chương trình hành động sau Đại hội Đảng bộ tỉnh, Vĩnh Phúc sẽ tập trung thực hiện 3 đột phá trong thời gian tới.
Thứ nhất, chúng tôi đã và đang đồng loạt “tấn công” vào các điểm nghẽn để khơi thông nguồn lực, giúp cho sự phát triển. Các điểm nghẽn được chú trọng là việc tiếp cận đất đai, đầu tư công, thu hút đầu tư, nguồn lao động, nguồn lực tài chính, vấn đề thuế…
Thứ hai, chúng tôi tập trung lo cho an sinh xã hội, phục vụ và chăm lo cuộc sống của người dân. Tỉnh sẽ tập trung cao độ vào chỉnh trang đô thị và xây dựng nông thôn mới. Chúng tôi mong muốn, làm cho nơi ở, nơi sống của người dân được chỉnh trang, xanh – sạch đẹp hơn, không còn sự lộn xộn, không mất mỹ quan, không bị ô nhiễm môi trường.
Ở nông thôn mới, một mặt chúng tôi đảm bảo đáp ứng các tiêu chí chung được trung ương quy định, một mặt tỉnh tập trung nâng cao đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần cho người dân.
Từng xóm, từng thôn, từng tổ dân phố ở Vĩnh Phúc sẽ được tính toán xây dựng, bố trí các tiện ích phục vụ người dân. Chúng tôi tính đến việc người dân sống ở đâu; chơi thể thao ở đâu; đọc sách ở đâu; đường làng, ngõ xóm, cảnh quan, cây xanh thế nào… Với trẻ em, chúng tôi quan tâm các em đi học ra sao, điều kiện về nhà chơi như thế nào, có chỗ bơi lội, vui chơi hay không…
Đột phá thứ ba là công tác cán bộ. Chúng tôi xây dựng một chính quyền phục vụ, hiệu lực, hiệu quả. Mỗi cán bộ, công chức, viên chức phải thay đổi tư duy, phương pháp, cách làm, để đạt hiệu quả công việc cao nhất, phục vụ mục tiêu chung.
Nếu ai không làm được, có thể “đứng sang một bên” cho người khác làm. Còn nếu ai vi phạm sẽ kỷ luật thích đáng.
– Nhiều người vẫn nói rằng kinh tế Vĩnh Phúc phụ thuộc khá nhiều vào các doanh nghiệp lớn như Honda, Toyota, Piaggio… Ông có thấy đúng không? Trong tương lai, Vĩnh Phúc sẽ thu hút thêm các nhà đầu tư chiến lược, phát triển doanh nghiệp nội trên địa bàn thế nào?
– Tôi nghĩ rằng, trong mỗi chặng đường, chúng ta phải sáng suốt lựa chọn giải pháp, lối đi phù hợp cho riêng mình. Tôi đánh giá những bước đi, định hướng, quy hoạch, kể cả công tác chuẩn bị cho chiến lược dài hạn của Vĩnh Phúc của thế hệ đi trước là hoàn toàn chính xác.
Sau khi tái lập tỉnh năm 1996, Vĩnh Phúc là tỉnh nghèo, đứng 57/61 địa phương trên cả nước. Khi đó, thu ngân sách của tỉnh chỉ khoảng 70-80 tỷ/năm, thu nhập bình quân chỉ khoảng 2 triệu đồng/năm.
Giải pháp để Vĩnh Phúc vươn lên là dựa vào đầu tư trực tiếp nước ngoài, dựa vào doanh nghiệp lớn, có thực lực về tài chính, thị trường, kinh nghiệm, sản phẩm… để tạo ra giá trị gia tăng. Khi đó, người dân cũng có công ăn việc làm, có thu nhập để ổn định cuộc sống.
Như vậy, bước đi đầu tiên của Vĩnh Phúc là chính xác, là nền tảng kinh tế để có được Vĩnh Phúc trong ngày hôm nay.
Khi đã có được nền tảng cho ngày hôm nay rồi, Vĩnh Phúc tính đến câu chuyện cho riêng mình là phát triển bền vững, có chiều sâu, nâng cao năng suất lao động, tập trung vào yếu tố con người. Chúng tôi tiếp tục cải thiện môi tường đầu tư kinh doanh, tháo gỡ vướng mắc về thể chế, hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp nội địa vươn lên, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Trong khoảng 20 năm vừa qua, ôtô và xe máy từng chiếm tỷ trọng rất cao trong tăng trưởng GRDP của Vĩnh Phúc. Nhưng hiện tại, những ngành này không phải là chiếm quá cao trong tăng trưởng nữa. Sản phẩm linh kiện điện tử, gạch ốp lát, các sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam tự sản xuất… đang ngày càng là động lực quan trọng, chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu GRDP. Và điều đó đang minh chứng cho sự thành công của Vĩnh Phúc.
Most of the world is very poor. Billions of people go hungry, can’t afford a doctor when they get sick, don’t have adequate shelter and sanitation, and struggle to exercise the freedoms essential to a good life because of material deprivation.
But for all the immiseration around us, one thing is undeniable: For the past several centuries — and especially for the past 70 years, since the end of World War II — the world has been getting much richer.
Đỉnh núi Everest
That economic boom means a lot of things. It means cancer treatments and neonatal intensive care units and smallpox vaccines and insulin.
It means, in many parts of the world, houses have indoor plumbing and gas heating and electricity.
It means that infant mortality is down and life expectancies are longer.
But an increasingly wealthy world also means we eat more meat, mostly from factory-farmed animals. It means we emit lots more greenhouse gases. It means that consumers in developed countries buy a lot and throw away a lot.
In other words, it means a lot of good things and certainly some bad things as well.
Mainstream climate and environmental policy has developed over the years with a certain assumption — that we can get rid of the bad things while still preserving the good things. That is, it’s sought to figure out how to reduce carbon emissions, preserve ecosystems, and save endangered species while continuing to improve material living conditions for everyone in the world.
The charred remains of a home destroyed by the Bootleg Fire just north of Bly, Oregon, on July 24.
But to a vocal slice of climate activists, that approach seems increasingly doomed. The degrowth movement, as it’s called, argues that humanity can’t keep growing without driving humanity into climate catastrophe. The only solution, the argument goes, is an extreme transformation of our way of life — a transition away from treating economic growth as a policy priority to an acceptance of shrinking GDP as a prerequisite to saving the planet.
At the core of degrowth is the climate crisis. Degrowth’s proponents argue that to save Earth, humans need to shrink global economic activity, because at our current levels of consumption, the world won’t hit the IPCC target of stabilizing global temperatures at no more than 1.5 degrees of warming. The degrowth movement argues that climate change should prompt a radical rethinking of economic growth, and policymakers serious about climate change should try to build a livable world without economic growth fueling it.
It’s a bold, even romantic vision. But there are two problems with it: It doesn’t add up — and it would be nearly impossible to implement.
Addressing climate change will take genuinely radical changes to how our society works. Stirring as it might be to some, though, degrowth’s radicalism won’t fix the climate. Degrowth is most compelling as a personal ethos, a lens on your consumption habits, a way of life. What it’s not is a serious policy program to solve climate change, especially in a world where billions still live in poverty.
The basics of degrowth
Pinning down what degrowth means can be tricky because degrowthers often differ on details. But there are some common threads to their thought.
In general, degrowthers believe that in the modern world, economic growth has become unmoored from improvements in the human condition.
Jason Hickel, an anthropologist at the London School of Economics and the author of Less Is More: How Degrowth Will Save the World, has emerged as one of the leading spokespeople for the movement. To Hickel, the case for degrowth goes like this: The world is producing too much greenhouse gases. Itis also overfishing, is overpolluting, isunsustainable in a dozen ways, fromdeforestation to plastic accumulating in the oceans.
Scientists have made impressive progress on technologies that, he argues, should have been sufficient to address the climate crisis — think solar panels, meat alternatives, eco-friendly houses. But because wealthy societies are so focused on growing the economy, those gains have been immediately plowed back into the economy, producing more stuff for the same ecological footprint, yes, but not actually shrinking the ecological footprint.
Hickel argues that this problem is unsolvable within our current framework. “In a growth-oriented economy,” he writes in Less Is More, “efficiency improvements that could help us reduce our impact are harnessed instead to advance the objectives of growth — to pull ever-larger swaths of nature into circuits of extraction and production. It’s not our technology that’s the problem. It’s growth.”
His solution? To abandon the lodestar of economic policy in nearly every country, which is to aim for economic growth over time, increasing wealth per person and expanding the ability of their citizens to purchase the things they want and need. Instead, Hickel argues, rich countries should focus on getting emissions to zero — even if the result is a much-contracted economy.
If that sounds unappealing, he devoted much of the book — and much of our interview — to arguing that it wouldn’t be. He points out that some countries, like the United States, are rich but get very little for their spending, in terms of national well-being; poorer countries like Spain have better health care systems. He argues that current levels of well-being could be maintained at a tenth of Finland’s current GDP — assuming that society also adopted wide-scale redistribution and socialist labor policies.
At the heart of Hickel’s argument is an idea that divides degrowthers and their critics: the concept of “decoupling” growth from environmental impact. Hickel and his fellow degrowthers are skeptical that economic growth as we know it can ever truly be achieved without accompanying growth in emissions.
But critics argue that not only is it possible — it’s already been happening. For the past decade, as many countries have transitioned to green energy, they have successfully seen their emissions shrink while their GDP has grown.
The tension at the heart of degrowth: Can we fix global poverty without economic growth?
Even if emissions in rich countries go to zero very soon, climate change is set to worsen as poorer countries increase their own emissions.
That will, of course, have deeply negative climate impacts. But the alternative is a nonstarter — should the world really prioritize curbing emissions and economic growth if it meant suppressing the growth of those countries?
Degrowthers see no dilemma here. What Hickel envisions is global movement in two directions: Poor countries could develop up to a certain level of prosperity and then stop; rich countries could develop down to that level and then stop. Thus, climate catastrophe could be averted, all while making the world’s poor more prosperous.
“Rich countries urgently need to reduce their excess energy and resource use to sustainable levels so our sisters and brothers in the global South can live well too,” Hickel put it. “We live on an abundant planet and we can all flourish on it together, but to do so we have to share it more fairly, and build economies that are designed around meeting human needs rather than around perpetual growth.”
From a climate change perspective, though, there’s a problem. First, it means that degrowth would do nothing about the bulk of emissions, which are occurring in developing countries.
There’s some genuine appeal to the idea of an end to “consumerism,” but the pandemic offered a taste of how a sudden drop in rich-world consumption would actually affect the developing world. Covid-19 dramatically curtailed Western imports and tourism for a time. The consequences in poor countries were devastating. Hunger rose, and child mortality followed.
Covid-19, of course, wreaked direct economic havoc at the same time, with lockdowns having an especially negative impact on some poor countries; the effects of the pandemic and international demand shock were combined, and in some cases they’re hard to separate. But the United Nations, the World Bank, and expert analyses point to the decline in global consumption as a significant part of the picture.
Degrowthers reject this concern on two fronts: First, they arguethat a sustained, deliberate reduction in consumption wouldn’t be anything like a recession. Recessions, they agree, are really bad, but that’s because consumption falls in affected sectors, instead of being targeted at things that don’t improve well-being. Degrowth, they say, would be different.
Second, they contend that there is some path to economic growth in poor countries that doesn’t rely on trade with rich ones — certainlysome countries managed economic growth when the whole world was poor, after all.
Hickel’s perspective is that most trade between rich and poor countries is extractive, not mutually beneficial — and that maybe when that dynamic ceases, poor countries will have the chance for the catch-up growth they merit. That’s one take. But it means that degrowth’s case for not crushing the poor world is predicated on a speculative take on how those countries can grow — one that democratically elected leaders in those countries largely don’t share.
What GDP doesn’t capture — and what it can tell us
In a way, the debate over degrowth is a debate over the meaning of one economic indicator: gross domestic product (GDP).
GDP measures the transactions within an economy — all the occasions when money changes hands in exchange for goods and services. It’s not wealth, but it’s one of the primary ways we measure wealth.
It certainly doesn’t capture everything of value. When parents spend a quiet weekend at home teaching their children to read, for example, nothing GDP-generating has happened — but value has certainly been created.
Degrowth articles burst with such examples. GDP, they love to point out, includes the production of things like nerve gas, even though that has no social value. And it doesn’t include storytelling, singing, gardening, and othersimple human pleasures.
“If our washing machines, fridges, and phones lasted twice as long, we would consume half as many (thus the output of those industries would decline), but with zero reduction in our access to those goods,” Hickel told me. If everyone worked half the hours they currently do, and made half the income, they might mostly be better off — at least, assuming that their basic needs were still met.
“We propose policies like a living wage, a maximum income ratio, wealth taxes, etc. to accomplish this,” Hickel told me. “Given all of this, the language of poverty really gets it wrong: longer-lasting products, living wages, shorter working weeks, better access to public services and affordable housing — we are calling for the opposite of poverty. Yes, industries like SUVs and fast fashion would decline, but that doesn’t mean poverty. We can replace them with public transportation and longer-lasting fashion, thus meeting everyone’s needs.”
There’s a lot of speculation here, and a lot of what degrowth’s critics would call hand-waving. Degrowth is fundamentally premised on the claim that we can cease to focus on growth while getting better than ever at addressing human needs. If that’s true, then that would certainly be great news.
But in many ways, it’s a vision more wildly optimistic — disconnected from actual policy results — than any of the more standard “sustainable development” models degrowthers criticize for being out of touch.
First, in the world today, there’s an extremely strong association between growth and welfare outcomes of every kind. GDP, while imperfect, is a better predictor of a country’s welfare state, outcomes for poor citizens in that country, and well-being measures like leisure time and life expectancy than any other measure.
“GDP does leave out non-commercialized activities that are welfare-enhancing,” economist Branko Milanovic writes in a rebuttal of degrowth
‘Siêu cống thủy lợi’ Cái Lớn vừa hoàn thành lắp cửa van cuối cùng và có thể vận hành tạm phục vụ sản xuất trong tháng 6. Các địa phương hưởng lợi từ dự án đã có sự chuẩn bị cụ thể để khai thác hiệu quả ‘siêu cống’ này.
Theo chủ đầu tư, cuối tháng 6 cống Cái Lớn đủ điều kiện để vận hành tạm phục vụ sản xuất, và đến tháng 10 toàn bộ dự án sẽ hoàn thành, kịp phục vụ kiểm soát mặn, giữ ngọt cho mùa khô cuối năm nay và đầu năm tới.
Một số tỉnh phía tây sông Hậu như Hậu Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau mỗi khi mùa khô tới là bị xâm nhập mặn, trong đó hướng chính vẫn là mặn từ Biển Tây xâm nhập theo hướng sông Cái Lớn, Cái Bé rồi “chia” vào các nhánh sông, kênh rạch vào sâu trong nội đồng các địa phương này.
Siêu cống Cái Lớn – Cái Bé sẵn sàng đưa vào hoạt động ở miền Tây
Dự án hệ thống thủy lợi Cái Lớn – Cái Bé giai đoạn 1 được phê duyệt và khởi công vào tháng 10-2019 (nằm gần cửa Biển Tây thuộc 2 huyện Châu Thành và An Biên của tỉnh Kiên Giang) cùng hạng mục dự án thành phần khác, với mục đích chính là kiểm soát xâm nhập mặn.
Cụ thể, mục tiêu của dự án là kiểm soát mặn, giải quyết mâu thuẫn giữa vùng nuôi trồng thủy sản ven biển và vùng sản xuất nông nghiệp của các tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang và Bạc Liêu, đặc biệt góp phần phát triển thủy sản ổn định của vùng ven biển Kiên Giang.
Ngoài ra, dự án này sẽ chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, phòng chống thiên tai, tạo vùng nước ngọt cho vùng ven biển để giải quyết tình trạng thiếu nước ngọt vào mùa khô, phòng chống cháy rừng, đặc biệt vào những năm hạn hán; tăng cường khả năng thoát lũ, tiêu úng, tiêu chua, cải tạo đất phèn, kết hợp giao thông thủy và bộ trong vùng dự án.
Sở dĩ được gọi là “siêu cống thủy lợi” vì cống này có quy mô rất “khủng”.
Cụ thể cống Cái Lớn có 11 cửa van và âu thuyền rộng 15m, mỗi cửa van rộng 40m và nặng 203 tấn. Cống Cái Bé cũng có 2 cửa van rộng 35m và âu thuyền. Cống âu Xẻo Rô có chiều rộng cống kết hợp làm âu thuyền là 31,5m. Giai đoạn 1 của dự án có vốn đầu tư 3.300 tỉ đồng.
Lãnh đạo Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 10 (chủ đầu tư) cho biết theo tiến độ thông thường, để hoàn thành 2 cống Cái Lớn, Cái Bé phải mất ít nhất 36 tháng nhưng do đẩy nhanh tiến độ, hai cống đã có thể hoàn thành cơ bản từ tháng thứ 17.
Hiện tại, cống Cái Lớn đến cuối tháng 6 có thể vận hành tạm phục vụ sản xuất, riêng cống Cái Bé đã vận hành tạm từ tháng 2-2021 (tiến độ vượt 1 mùa khô).
Nhằm kiểm soát phòng chống dịch, TP HCM sẽ quy định sau 18h có những công việc, nhiệm vụ không được ra đường, theo Phó bí thư Thành ủy Phan Văn Mãi.
Thông tin được Phó bí thư Thành ủy TP HCM Phan Văn Mãi nói tại cuộc họp báo cung cấp thông tin tình hình dịch và phòng chống Covid-19 trên địa bàn, sáng 25/7. Buổi họp diễn ra trong bối cảnh thành phố ghi nhận hơn 58.000 ca nhiễm và bước qua ngày thứ 17 giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16.
Phó bí thư thường trực Thành uỷ Phan Văn Mãi. Ảnh:Trung tâm báo chí TP HCM.
Theo ông Mãi, thời gian tới TP HCM siết chặt các quy định giãn cách xã hội. Người dân tuyệt đối ở nhà, chỉ ra ngoài nếu có công việc thiết yếu. Trong hôm nay hoặc ngày mai, UBND thành phố sẽ có văn bản hướng dẫn quy định nhóm người thực hiện các nhiệm vụ được ra đường.
“Thành phố có thể giới hạn việc ra đường theo những khung thời gian nhất định. Chẳng hạn, sau 18h sẽ có những công việc, nhiệm vụ không được thực hiện”, ông Mãi nói.
Theo Phó bí thư Thành uỷ, khi việc ra đường bị giới hạn, thành phố sẽ tăng cường cung ứng hàng hóa, hỗ trợ người hoàn cảnh khó khăn. Chính quyền cũng sẽ xử lý tốt hơn các tình huống y tế khẩn cấp mà người dân yêu cầu.
Trước đó, khi thị sát khu phong tỏa ở quận 8 chiều qua, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam bày tỏ lo ngại khi thấy nhiều người đi trên đường dù TP HCM đang giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16.
Phó thủ tướng cho biết trước buổi làm việc với quận 8, ông đã tới Sở Giao thông Vận tải TP HCM để hỏi về lưu lượng xe và được biết vài hôm đầu thực hiện Chỉ thị 16 lưu lượng xe ở thành phố giảm 84% so với trước. Nhưng tới hôm qua, lượng xe đã tăng trở lại, chỉ giảm 70% so với thông thường.
“Cái này chúng ta làm không nghiêm từ đầu. Cần phải thực hiện nghiêm nếu không sẽ khó chống được dịch”, Phó thủ tướng nói và yêu cầu TP HCM lập lại kỷ cương trong thực hiện giãn cách xã hội.
Cảnh sát kiểm soát đi lại tại chốt trên đường Trường Sa, quận Phú Nhuận, ngày 10/7. Ảnh: Gia Minh.
Tại cuộc họp báo sáng nay, Phó bí thư thường trực Thành ủy cho biết thêm, đến nay thành phố trải qua 55 ngày giãn cách xã hội theo các cấp độ, gồm: Chỉ thị 15 của Thủ tướng đến Chỉ thị 10 của thành phố, Chỉ thị 16 và nay là siết chặt Chỉ thị 16. TTại cuộc họp báo sáng nay, Phó bí thư thường trực Thành ủy cho biết thêm, đến nay thành phố trải qua 55 ngày giãn cách xã hội theo các cấp độ, gồm: Chỉ thị 15 của Thủ tướng đến Chỉ thị 10 của thành phố, Chỉ thị 16 và nay là siết chặt Chỉ thị 16.uy nhiên, Covid-19 chưa dừng lại mà đang diễn biến rất phức tạp.
“Việc siết chặt Chỉ thị 16 được thực hiện đến ngày 1/8, nhưng có thể có độ trễ 1-2 tuần để các biện pháp đủ thời gian phát huy tác dụng. Khi nào ngăn được sự lây lan và phát tán của dịch bệnh, thành phố mới tuyên bố kết thúc hoặc điều chỉnh cấp độ thực hiện các biện pháp”, ông Mãi nói và cho biết thành phố đã tính tới tình huống xấu hơn là khởi động phương án số 3 đã dự liệu.
Trước đó, hôm 13/7 thành phố đưa ra 3 phương án sau khi hết 15 ngày giãn cách theo Chỉ thị 16, trong đó phương án thứ ba là tình huống xấu nhất, dịch bệnh gia tăng, mất kiểm soát. Lúc này TP HCM sẽ có các phương án quyết liệt về phong toả, thậm chí phải sử dụng thêm những biện pháp mạnh mẽ khác.
Đón Chủ tịch nước và Phu nhân cùng đoàn tại sân bay có các đồng chí: Sonexay Siphandone, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Lào và Phu nhân; Khemmany Pholsena, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước; Thongsavanh Phomvihane, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương; Atsaphangthong Siphandone, Đô trưởng Viêng Chăn; Sengphet Houngboungnuang, Đại sứ Lào tại Việt Nam; Phoxay Khaykhamphithoune, Thứ trưởng Ngoại giao và đại diện lãnh đạo một số cơ quan ngoại giao Lào.
Khi sự xa xỉ trở thành bình thường mới
Đối với một sinh viên vừa ra trường đi làm, lương tháng tầm 10-15 triệu đồng thì việc mỗi sáng mua một ly cà phê trên dưới 100.000 đồng là xa xỉ, khi còn phải cân đối với tiền nhà, tiền xăng, tiền ăn mặc hàng tháng. Nhưng sâu trong thâm tâm, hình ảnh một cô gái ăn vận sành điệu, tay cầm cốc cà phê bước vào công ty có thể chính là khao khát, là mục tiêu nhắm đến của cô sinh viên ấy.
Vài năm trôi qua, cô gái trẻ được thăng chức, lương gấp đôi gấp ba thời xưa. Thế là cô chuyển mình: Không chỉ sáng sáng đều uống cà phê, mà váy áo đầy tủ, túi xách giá nghìn đô, cuối tuần đi brunch sang chảnh hay uống rượu quán Tây.
Ngoài chuyện ly cà phê sáng, nhiều khoản chi tiêu khác cũng được nâng cấp theo. Những thứ trước đây là xa xỉ thì nay trở thành thói quen. Có điều, việc thoả mãn quá nhiều thói quen mới làm hao hụt lương tháng với tốc độ nhanh hơn, dẫn đến việc các khoản tiết kiệm vẫn mỏng dính.
Đây chính là ví dụ của lạm phát lối sống.
Khi có thêm tiền, bạn có xu hướng mua sắm nhiều hơn, mua sắm những thương hiệu đắt tiền hơn, ăn uống bên ngoài và đi chơi nhiều hơn – nói nôm na là phần thu tăng 1 thì phần chi tăng 10.
Lạm phát lối sống đến một cách thầm lặng. Ban đầu nó chỉ là vài món đồ nho nhỏ, như khi bạn chuyển từ nhãn hiệu kem đánh răng hàng Việt Nam chất lượng cao sang mua kem đánh răng nhập khẩu Thụy Sỹ, vì nghĩ rằng mình đang chăm sóc bản thân tốt hơn.
Sau đó, lạm phát lối sống tiến đến những món to hơn như điện thoại, quán bình dân thành nhà hàng, bistro.
Dấu hiệu nổi bật của lạm phát lối sống là sự thay đổi trong suy nghĩ. Cụ thể là thái độ khi quyết định chi tiêu thay đổi từ “tôi muốn sở hữu món đồ đó” thành “tôi cần phải sở hữu nó”.
Ban đầu, bạn ngây thơ nghĩ rằng mình xứng đáng được tiêu tiền, tự thưởng cho những cố gắng đã qua. Rồi chẳng biết từ khi nào, “muốn” đã trở thành “cần”, và bạn thấy khó sống nếu thiếu đi những món vật chất ấy.
Lạm phát lối sống nguy hiểm ở chỗ nào?
Việc mua sắm và trải nghiệm những điều mới lạ luôn khiến chúng ta vui vẻ – nhưng ngắn hạn. Còn việc tiết kiệm đem đến cho chúng ta cảm giác an toàn dài hạn – dẫu ít vui vẻ.
Lạm phát lối sống nguy hiểm ở chỗ nó khiến ta đốt tiền để đổi lấy những vui vẻ chớp nhoáng, và phạm vào phần tiền đáng ra nên đầu tư cho tương lai hoặc đề phòng những bất trắc cuộc sống.
Ở tuổi 30, nhiều người bắt đầu những mục tiêu ổn định hơn, lúc đó, họ sẽ cần một khoản tiền đặt cọc mua nhà, khởi nghiệp, học thạc sĩ… Thay vào đó, những gì họ đang sở hữu trong tay lại là rất nhiều quần áo, túi xách và những mấy món đồ không mấy ích lợi, bán đi cũng chẳng được mấy đồng.
Đáng lo hơn nữa, trong tình hình kinh tế nhiều biến động như hiện nay, ai dám chắc mức lương của mình chỉ tăng mà không giảm, ngày mai liệu công ty vẫn ăn nên làm ra hay mình sẽ bị cắt giảm biên chế?
Sai Gon
Phu Quoc
Son La
Dien Bien
Da Nang
Lỡ có chuyện gì mà trong túi không sẵn tiền thì hơi mệt. Chưa kể, chúng ta bắt đầu chịu những bức bối, khó chịu của việc phải chuyển từ lối sống sung sướng xuống khổ sở.
Có cả một hệ thống chuyên nghiệp được tạo ra để đẩy bạn vào lạm phát lối sống!
Đó chính là các quảng cáo trên mạng xã hội, ngoài phố, trên TV mà bạn thấy nhan nhản hàng ngày.
Ví dụ, chỉ cần bạn tò mò click vào quảng cáo của một cửa hàng bánh chocolate thôi, thì ngay lập tức Facebook, Instagram sẽ hiện lên những quảng cáo bánh ngọt, rồi mở rộng ra là bánh kem, bánh mochi. Nếu đang dư chút tiền và thấy hứng thú, bạn liền thử, rồi bạn thích, rồi bạn quen.
Đó chính là những chương trình khuyến khích mua sắm từ các nhãn hàng, sàn thương mại điện tử.
Gần như tháng nào các sàn thương mại điện tử cũng chạy những khuyến mãi ngày đẹp, giờ vàng – đồ thì hấp dẫn, giá thì rẻ, bạn thì buồn tay nên cứ thế là mua thôi. Mua đến quen. Mua đến mức chẳng biết đâu là muốn, đâu là cần nữa.
Ngoài ra, các chương trình hỗ trợ trả góp 0% từ ngân hàng, ví điện tử cũng góp phần khuyến khích bạn chi tiền. Đôi khi bạn chẳng tính mua đâu, nhưng thấy “món hời” ngay trước mắt, chẳng lẽ mình bỏ qua?
Vậy, làm sao để tránh sa chân vào lạm phát lối sống?
Quản lý việc chi tiêu của mình
Hãy bắt đầu bằng việc lập ngân sách và theo dõi chi tiết việc chi tiêu trong 1,2 tháng. Chuyện này có thể tẻ nhạt nhưng cần thiết.
Phải biết mình đang xài hoang ở khoản nào thì bạn mới có cơ sở để cắt giảm, điều chỉnh lại việc chi tiền. Nếu không giỏi tính toán tỉ mỉ, bạn có thể tìm các ứng dụng hỗ trợ.
Khiến tiền sinh ra tiền
Khi dư tiền thì ưu tiên đem gửi ngân hàng, mua bảo hiểm, mua trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ mở,… Tóm lại, nếu có tiền dư, tốt nhất nên lập tức “tẩu tán” khoản ấy vào những chuyện có ích cho bản thân, đầu tư sinh lời.
Có kế hoạch rõ ràng
Khi có mục tiêu thì việc gì cũng dễ làm hơn. Ví dụ như khi quyết tâm dành 100 triệu đồng để mở shop online, bạn sẽ có động lực níu tay mình lại trước khi vung tiền cho một cái bánh mì tôm hùm.
“Nhiều người tham gia nói rằng chú tâm trong bữa ăn giúp họ cảm nhận hương vị, mùi thơm và kết cấu của món ăn tốt hơn. Nhưng một số người cảm thấy đây là trải nghiệm khó khăn, bởi họ không quen ăn một mình trong im lặng.
Họ cảm thấy bị kích động, khó ngồi yên hoặc liên tục nhìn đồng hồ vì mất kiên nhẫn. Dù vậy, cuối hội thảo, họ nói trải nghiệm nhìn chung giúp họ tự ý thức và hiểu bản thân nhiều hơn” – Delia Leung, đồng sáng lập Mindful Movement, nói.
Khi dịch COVID-19 bùng phát trên thế giới, chánh niệm nói chung và ăn uống chánh niệm nói riêng được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là khả năng làm giảm căng thẳng và trầm cảm.
Ăn uống chánh niệm giúp mang lại hạnh phúc và an lạc. Ảnh: Andrew Weil
Một nghiên cứu thực hiện trên các nữ y tá tại Hàn Quốc, đăng trên tạp chí Perspective in Psychiatric Care năm 2020, kết luận: các phương pháp can thiệp mang lại sự chánh niệm được đánh giá đặc biệt quan trọng cho các nhân viên y tế, giúp giảm bớt căng thẳng đến từ khối lượng công việc nặng nề và liên tục của họ.
Theo Hiệp hội Chuyên gia dinh dưỡng Vương quốc Anh (BDA), đại dịch COVID-19 và những đợt giãn cách xã hội gây ra những thay đổi to lớn cách mọi người mua sắm, ăn uống, nấu nướng và suy nghĩ về thực phẩm.
Một số người áp dụng chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh hơn, trong khi những người khác rơi vào tình trạng nghiện ăn uống do sự cám dỗ và buồn chán khi ở nhà.
Với sự thay đổi đa dạng trong thái độ và hành vi liên quan đến thực phẩm, các chuyên gia dinh dưỡng và chuyên gia y tế nhận định ăn uống chánh niệm là cách tiếp cận hiệu quả để đương đầu với ảnh hưởng của dịch bệnh.
Theo BDA, số lượt tải xuống các ứng dụng chánh niệm như Headspace và Calm đã tăng gấp 5 lần trong tháng đầu tiên khi đại dịch bùng phát. Ở Đức, ăn uống chánh niệm nằm trong các hướng dẫn chế độ ăn uống của quốc gia.■
“Khi ngồi trước một bữa ăn, hãy mang tất cả giác quan lên bàn ăn và tập trung vào cảm giác về thức ăn trong miệng hoặc mùi vị. Những người luyện tập phương pháp này trong vòng 30 ngày cảm thấy hạnh phúc hơn” – cô nói.
Trong cuốn Savor Every Bite: Mindful Ways to Eat, Love Your Body, and Live with Joy (Thưởng thức từng miếng cắn: Những cách chánh niệm để ăn, yêu cơ thể và sống hạnh phúc) xuất bản tháng 5-2021, tác giả – tiến sĩ Lynn Rossy, nhà tâm lý học sức khỏe, nhấn mạnh:
“Khi bạn học cách trân quý những khoảnh khắc mà mình có với thức ăn và cơ thể, toàn bộ cuộc sống của bạn tự nhiên sẽ tràn ngập vẻ đẹp của chánh niệm và tình yêu. Câu trả lời đang chờ đợi bạn. Tất cả những gì bạn cần làm là chậm lại để lắng nghe”.
Ca phe Can Tho
Chánh niệm trong mùa dịch
Trở thành người ăn uống chánh niệm có thể là thách thức đối với một số người. Vị chuyên gia khuyên để luyện thành thói quen, người thực hành có thể chọn cách ăn chậm rãi hơn, chăm chú hơn, không xem tivi hoặc sử dụng điện thoại trong một bữa ăn mỗi ngày, sau đó tăng dần.
Ngày càng có nhiều tổ chức được lập để lan tỏa thực hành ăn uống chánh niệm. Hai năm qua, Tổ chức Mindful Movement đã tổ chức các hội thảo về chủ đề này. Dịch COVID-19 không làm giảm đi nhu cầu được tìm hiểu về ăn uống chánh niệm.
Mỗi hội thảo kéo dài 75 phút, hướng dẫn về lòng biết ơn và thiền tử tế, cung cấp các bài tập ăn uống chánh niệm, sau đó dành thời gian im lặng để người tham gia thưởng thức bữa ăn của mình.
“Nhiều người tham gia nói rằng chú tâm trong bữa ăn giúp họ cảm nhận hương vị, mùi thơm và kết cấu của món ăn tốt hơn. Nhưng một số người cảm thấy đây là trải nghiệm khó khăn, bởi họ không quen ăn một mình trong im lặng.
Họ cảm thấy bị kích động, khó ngồi yên hoặc liên tục nhìn đồng hồ vì mất kiên nhẫn. Dù vậy, cuối hội thảo, họ nói trải nghiệm nhìn chung giúp họ tự ý thức và hiểu bản thân nhiều hơn” – Delia Leung, đồng sáng lập Mindful Movement, nói.
Khi dịch COVID-19 bùng phát trên thế giới, chánh niệm nói chung và ăn uống chánh niệm nói riêng được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là khả năng làm giảm căng thẳng và trầm cảm.
Dong Thap
Chánh niệm trong mùa dịch
Trở thành người ăn uống chánh niệm có thể là thách thức đối với một số người. Vị chuyên gia khuyên để luyện thành thói quen, người thực hành có thể chọn cách ăn chậm rãi hơn, chăm chú hơn, không xem tivi hoặc sử dụng điện thoại trong một bữa ăn mỗi ngày, sau đó tăng dần.
Ngày càng có nhiều tổ chức được lập để lan tỏa thực hành ăn uống chánh niệm. Hai năm qua, Tổ chức Mindful Movement đã tổ chức các hội thảo về chủ đề này. Dịch COVID-19 không làm giảm đi nhu cầu được tìm hiểu về ăn uống chánh niệm.
Mỗi hội thảo kéo dài 75 phút, hướng dẫn về lòng biết ơn và thiền tử tế, cung cấp các bài tập ăn uống chánh niệm, sau đó dành thời gian im lặng để người tham gia thưởng thức bữa ăn của mình.
“Nhiều người tham gia nói rằng chú tâm trong bữa ăn giúp họ cảm nhận hương vị, mùi thơm và kết cấu của món ăn tốt hơn. Nhưng một số người cảm thấy đây là trải nghiệm khó khăn, bởi họ không quen ăn một mình trong im lặng.
Họ cảm thấy bị kích động, khó ngồi yên hoặc liên tục nhìn đồng hồ vì mất kiên nhẫn. Dù vậy, cuối hội thảo, họ nói trải nghiệm nhìn chung giúp họ tự ý thức và hiểu bản thân nhiều hơn” – Delia Leung, đồng sáng lập Mindful Movement, nói.
Khi dịch COVID-19 bùng phát trên thế giới, chánh niệm nói chung và ăn uống chánh niệm nói riêng được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là khả năng làm giảm căng thẳng và trầm cảm.
Ho Con Rua
Chánh niệm trong mùa dịch
Trở thành người ăn uống chánh niệm có thể là thách thức đối với một số người. Vị chuyên gia khuyên để luyện thành thói quen, người thực hành có thể chọn cách ăn chậm rãi hơn, chăm chú hơn, không xem tivi hoặc sử dụng điện thoại trong một bữa ăn mỗi ngày, sau đó tăng dần.
Ngày càng có nhiều tổ chức được lập để lan tỏa thực hành ăn uống chánh niệm. Hai năm qua, Tổ chức Mindful Movement đã tổ chức các hội thảo về chủ đề này. Dịch COVID-19 không làm giảm đi nhu cầu được tìm hiểu về ăn uống chánh niệm.
Mỗi hội thảo kéo dài 75 phút, hướng dẫn về lòng biết ơn và thiền tử tế, cung cấp các bài tập ăn uống chánh niệm, sau đó dành thời gian im lặng để người tham gia thưởng thức bữa ăn của mình.
“Nhiều người tham gia nói rằng chú tâm trong bữa ăn giúp họ cảm nhận hương vị, mùi thơm và kết cấu của món ăn tốt hơn. Nhưng một số người cảm thấy đây là trải nghiệm khó khăn, bởi họ không quen ăn một mình trong im lặng.
Họ cảm thấy bị kích động, khó ngồi yên hoặc liên tục nhìn đồng hồ vì mất kiên nhẫn. Dù vậy, cuối hội thảo, họ nói trải nghiệm nhìn chung giúp họ tự ý thức và hiểu bản thân nhiều hơn” – Delia Leung, đồng sáng lập Mindful Movement, nói.
Khi dịch COVID-19 bùng phát trên thế giới, chánh niệm nói chung và ăn uống chánh niệm nói riêng được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là khả năng làm giảm căng thẳng và trầm cảm.
TTCT – Chánh niệm là một khái niệm xuất phát từ văn hóa Phật giáo. Trong những năm gần đây, chánh niệm bắt đầu được quan tâm hơn tại nhiều quốc gia phương Tây, đặc biệt là trong ăn uống.
Ăn uống chánh niệm giúp cảm nhận hương vị món ăn sâu sắc hơn. Ảnh: Upmeals
Hạnh phúc từ bữa ăn
Tháng 5-2021, South China Morning Post (SCMP) chia sẻ câu chuyện của doanh nhân người Tây Ban Nha Oskar Valles. Người đàn ông 48 tuổi này sống tại Hong Kong 10 năm và luôn cho rằng mình sống hòa bình với thói quen ăn uống, cho đến khi dự một hội thảo về ăn uống chánh niệm.
Valles thường có các bữa ăn vội vàng để mau chóng chuyển sang việc tiếp theo. Đôi khi ông ăn lúc căng thẳng, hoặc ăn vì đã đến giờ chứ không đói. Rời hội thảo, Valles hiểu biết sâu sắc hơn về ý nghĩa của việc “ăn có chủ đích trong sự lưu tâm” và kết nối tốt hơn với thực phẩm.
“Tôi tập thở đơn giản trước bữa ăn, nhai thức ăn lâu trước khi nuốt, tập trung vào các đặc tính chữa bệnh và nuôi dưỡng của thức ăn. Tôi chọn nhiều thực phẩm lành mạnh hơn, như rau và ngũ cốc nấu chín thay vì đồ chế biến sẵn từ siêu thị” – Valles nói.
Ăn trong chánh niệm khiến anh học được cách trân trọng món ăn, thưởng thức hương vị, kết cấu và hương thơm của món ăn, cảm thấy hạnh phúc hơn với mỗi bữa ăn.
Ăn uống chánh niệm càng quan trọng hơn khi hầu hết mọi người đang quay cuồng trong cuộc sống bận rộn. Những cuộc gọi, thiết bị điện tử, tivi, những nỗi lo lắng, kế hoạch…, tất cả khiến chúng ta không thể thưởng thức bữa ăn một cách trọn vẹn, khó khăn để an trú trong hiện tại, tỉnh thức khi ăn – biết rõ mình đang ăn gì, ăn như thế nào.
Tiến sĩ Lilian Cheung – chuyên gia dinh dưỡng, giảng viên Trường Y tế công cộng Harvard T.H. Chan School of Public Health – định nghĩa “chánh niệm là sự tập trung vào khoảnh khắc hiện tại, bình tĩnh nhìn nhận, chấp nhận cảm xúc, suy nghĩ và cảm giác của cơ thể”.
Cùng thiền sư Thích Nhất Hạnh, Lilian viết cuốn Savor: Mindful Eating, Mindful Life (Thưởng thức: Ăn trong chánh niệm, sống trong tỉnh thức) xuất bản năm 2010.
Quyển sách nêu ra bảy cách thực hành ăn chánh niệm, gồm: tôn trọng thức ăn, vận dụng mọi giác quan khi ăn, ăn lượng vừa phải, nhấm nháp từng miếng nhỏ và nhai kỹ, ăn chậm để tránh ăn quá nhiều, không bỏ bữa, áp dụng chế độ ăn uống dựa trên thực vật – vì sức khỏe của chúng ta và hành tinh.
“Khái niệm ăn trong chánh niệm vượt ra ngoài phạm vi cá nhân, bao gồm việc những gì bạn ăn ảnh hưởng đến thế giới như thế nào. Chúng ta ăn vì sức khỏe toàn diện” – TS Lilian nói. Đó là khái niệm thúc đẩy sự ra đời của dự thảo về chế độ ăn uống tại Hoa Kỳ năm 2015, lần đầu tiên cân nhắc đến tính bền vững của cây lương thực cũng như lợi ích sức khỏe của thực phẩm.
:no_upscale()/cdn.vox-cdn.com/uploads/chorus_asset/file/22749589/GettyImages_1234191487_copy.jpg)
:no_upscale()/cdn.vox-cdn.com/uploads/chorus_asset/file/22749613/GettyImages_1230493533_copy.jpg)
